ورزش از جمله مهم ترین فاکتور ها برای حفظ سلامتی و تندرستی است. بانوان به علت داشتن متابولیسم خاص بدنی بیش از آقایان در خطر ابتلا به بیماری ها هستند. به همین سبب لازم است تا برای پیشگیری از بروز احتمالی به بیماری های خطرناک در صدد پیشگیری و تقویت سلامت خود برآیند. وجود این‌که چاقی و پر‌خوری به معضل اساسی سلامت جامعه ما بدل شده و با این‌که ورزش در بیشتر نقاط دنیا عامل شماره یک حفظ سلامت لقب گرفته اما متاسفانه در جامعه ما چندان به آن پرداخته نمی‌شود و حتی بارها دیده شده به دلایل کم اهمیت، مردان و بخصوص زنان از ورزش منع شده‌اند. در بیشتر نقاط دنیا، تلاش در جهت ساختن ورزشگاه‌های بیشتر، پارک‌های در دسترس تر و استخرهای فراوان تر برای ورزش همگانی وجود دارد. از طرفی در رسانه‌ها این مهم در نظر گرفته و روی آن کار می‌شود تا جایی که در برخی فیلم ها، حداقل یک صحنه از یک بازیگر مشهور داریم که در حال ورزش است. ورزش با تنظیم وزن و کاهش میزان چاقی، مستقیما بر وضعیت عملکرد قلب اثر دارد. ازطرفی در افراد لاغر با فشار خون بالا می‌تواند بر کاهش فشار خون موثر باشد بدون این‌که بیمار دارویی برای کاهش فشار خون استفاده کند. ورزش در کاهش چربی‌های مضر هم موثر است، بخصوص میزان تری‌گلیسرید خون با ورزش روزانه به‌طور واضح کاهش می‌یابد. از اثرات مفید دیگر ورزش، کمک به تنظیم قند خون است که با سوزاندن قند اضافی موجود در خون اتفاق می‌ افتد. اما در زنان، ورزش اهمیت خاص دیگری می‌یابد و آن درمان و پیشگیری از بیماری پوکی استخوان است. این بیماری که در زنان شایع‌تر از مردان و با عوارض خطرناکی مثل شکستگی مکرر همراه است، با ورزش در سنین مختلف از زیر 18 سال تا سنین یائسگی قابل پیشگیری و درمان است. بخصوص ورزش‌هایی که با فشار بر استخوان‌ها بخصوص پاها همراه است؛ مثلا پیاده روی و دویدن در کاهش روند پوکی استخوان بسیار موثر است. یکی دیگر از اثرات درمانی ورزش در زنان، تاثیر آن بر نازایی است. به این ترتیب که در درمان بیماری تخمدان پلی‌کیستیک یا تنبلی تخمدان موثر است. ورزش با کاهش چربی‌های شکمی به تخمک‌گذاری کمک می‌کند. فعالیت بدنی با اثری که بر روحیه فرد ورزشکار دارد، تاثیر ویژه بر اثربخشی داروهایی دارد که در درمان نازایی استفاده می‌شود. بعلاوه ورزش به آزاد شدن هورمون‌هایی منجر می‌شود که در تنظیم عادت ماهانه و تخمک‌گذاری بسیار موثرند. هر روز بیمارانی مراجعه می‌کنند که از طرف همکاران از ورزش منع شده‌اند. اگرچه برای بهبود اولیه در بیماری‌هایی مثل دیسکوپاتی گردن یا کمر و آرتروز به صورت موقت و محدود استراحت تجویز می‌شود، ولی بلافاصله بعد از بهبود اولیه باید حرکات ورزشی شروع و هر روز بر میزان آن افزوده شود. گاه در باره خانم‌های باردار نیز توصیه به استراحت می‌شود. واقعیت این است که ورزش از افزایش وزن نامناسب در بارداری می‌کاهد و به یک زایمان مناسب کمک می‌کند؛ همین‌طور با تقویت عضلات لگن از احتمال افتادگی مثانه می‌کاهد. فقط در موارد بسیار کمی ورزش برای مادران باردار ممنوع است و حدود 90 درصد زنان باردار تا اواخر بارداری باید ورزش هوازی و منظم داشته باشند.

سلامت هرجامعه ای را سلامت افراد آن جامعه تضمین می کنند. سلامتی که ورزش و اهمیت به آن می تواند تضمین کند. در این بین اما از بین تمامی افراد جامعه، ورزش کردن دختران اهمیتی به مراتب بیشتر دارد.چرا که دختران امروز، مادران فردای جوامع هستند که در صورت سلامت بودن، می توانند نسلی سالم و تندرست را تربیت کنند.حال آنکه همین مادر اگر توانایی لازم برای پذیرش این مسئولیت را نداشته باشد و یا به صورت کامل آن را انجام ندهد،‌ جامعه با ایجاد یک نسل سالم به مشکل برخواهد خورد! چرا که مادران افسرده و درمانده،‌ نه توانایی و نه خودباوری تربیت نسلی قوی و تاثیرگذار را دارند.زنان در اولویت هستندورزش برای تمامی افراد جامعه مهم است. این مسئله بارها و بارها توسط علوم مختلف از جمله پزشکی و روانشناسی و … ثابت شده است. در واقع ورزش نکردن افزایش بیماری‌ها، تنش‌های عصبی ، اجتماعی و اختلالات ارتباطی بین افراد را منجر می‌شود و هزینه های هنگفتی روی دست جوامع می گذارد. درحالی که پیشگیری از این اتفاقات ناگوار با توسعه ورزش در جامعه نه فقط هزینه ای به مراتب کمتر دارد ، که سلامت جامعه را نیز تضمین می کند. اما در این بین، ورزش برای بانوان به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند به مراتب مهم‌تر از مردان است. زنان از لحاظ مادری در جامعه سهمی بزرگ دارند ورزش آنها را برای انجام وظایف مقدس مادری آماده تر ساخته و باعث می شود نسلی سالم و فعال و نیرومند بوجود آورند. زنان به عنوان نیمی از اجتماع و مدیر خانه و مسئول نظم و تربیت کودکان خود، برای حفظ نشاط، شادابی و سلامتی، به ورزش نیازمند هستند و اگر جامعه از زنان غافل بماند ضررهای غیر قابل جبرانی را شاهد خواهد بود.چرا که زن اگر وجودش ضایع شود تنها برای خودش نیست بلکه به کل جامعه ضرر می رسد و خانواده ها که ارکان جامعه اند متزلزل و بی ثبات و غیر قابل دوام خواهد شد. در واقع هر قدر افراد از نظر جسمانی توانمندتر باشند از نظر روانی، آرامش اعصاب در وضعیت بهتری قرار دارند. این نتایج مثبت برای خانم‌ها بیشتر از آقایان است آن هم به دلایل خاصی مثل نوع جنسیت و وظایفی است که برعهده دارند. بنابراین باید که توجه به ورزش بانوان بیشتر باشد و شرایطی فراهم شود که بانوان مجبور شوند هفته‌ای دو سه جلسه در محل‌کار و خانه تحت نظر مربیان اهل فن ورزش کنند.تامین قوا با ورزشامروزه زنان همپای مردان در جامعه نقش موثر و سازنده ای را ایفا می کنند پس باید سالم و نیرومند و با طراوت باشند.چرا که در کنار کارهای خارج از خانه،‌همچنان مسئولیتهای سنگین خانه داری، بچه داری و تربیت کودک و دوران سختی چون بار داری و زایمان را بر دوش دارند که همگی این وظایف عضلات قوی و بنیه سالم و نیرومند را می طلبد و زنان رنجور، افسرده و ناتوان هرگز قادر به انجام این وظایف مهم و سنگین نخواهند بود.پس تمرین های منظم ورزشی بعنوان بخش مهمی از وظایف روزانه زن می تواند در سلامت و بهداشت نسل و جامعه و بهتر انجام دادن وظایف او نقش بسزایی داشته باشد.کم تحرکی و عواقب آنهنگام ورزش ، ضربان های قلب ، تندتر و شدیدتر می شود . بنابراین ، توانایی ماهیچه های قلبی افزایش می یابد . علاوه بر این ، ورزش منظم ،‌باعث می شود تعداد ضربان های قلب ، پس از ورزش ، سریع تر به میزان عادی بر گردد . همچنین ورزش باعث افزایش کارآیی رگ های کرونری ( رگ های غذا دهنده ی ماهیچه ی قلب ) می شود . این رگ ها به خود ماهیچه ی قلب خون می رسانند . از سوی دیگر ورزش کردن باعث افزایش ظرفیت هوازی همراه با کاهش درصد چربی بدن،بالا رفتن مقاومت بدن در مقابله با بیماریهای مختلف، جلوگیری از خستگی های زود رس جسمانی، برخورداری از طراوت و شادابی پوست، داشتن انرژی برای انجام فعالیتهای مختلف روزانه جلوگیری از پوکی استخوان و سبب تقویت آنها می شود.ضمن اینکه با سوزاندن قند اضافی موجود در خون ، به تنظیم قند خون کمک می کند.حال آنکه نداشتن تحرک کافی و نبودن فعالیتهای مناسب بدنی دستگاههای مختلف بدن را دچار اشکال می کند. مشکلاتی که با احساس ضعف و تبدیل آن به بیماریهای مختلف نمایان می گردد برای مثال بالا رفتن سریع ضربان قلب با انجام کوچکترین حرکت منجر به خستگی زود رس می گردد و این نشانه های ایجاد ضعف در دستگاه گردش خون به ویژه در زنان که دارای قلب کوچکتر، تعداد سلول قرمز کمتر و هموگلوبین کمتر در مقایسه با مردان می باشند، به وضوح قابل مشاهد است. همچنین ضعف در عضلات مختلف بدن انواع دردها را باعث می شوند که رایج ترین آنها انواع کمردردها و پادردها در زنان است و اقدام نکردن برای رفع و اصلاح ضعفی منجر به بیماریهای مختلف از قبیل، بیماریهای قلبی، بیماریهای ستون مهره ها و یا کوچک شدن عضلات مختلف می گردد. به همین دلیل است که امروزه در دنیا استفاده از روش صحیح در جهت بالا بردن قدرت بدنی در پیشگیری از ضعف های بدنی و بهبود بسیاری از بیماریها به عنوان یک وسیله خوب توصیه می شود.کاهش سرطان و پوکی استخوانمطالعات نشان می دهد ورزش یکی از موارد کاهش دهنده سرطان سینه در زنان است. بر اساس تحقیقات ورزش در پیشگیری از سرطان سینه به علت اثرات فیزیکی مستقیم وغیر مستقیم آن از طریق پیشگیری از افزایش وزن به ویژه در زنان یائسه است. افزایش وزن و ابتلا به چاقی یک عامل خطر در ابتلا به انواع سرطان ها می باشد. بعد ازدوران یائسگی، به دلیل عدم ترشح هورمون استروژن فرم بدن زنان دستخوتغییر پیدا می کند.البته کسانی که ورزش کرده و دارای رژیم غذایی مناسب هستند دچار چاقی بعد از یائسگی نخواهند شد. در سایر زنان یائسه، چاقی به صورت چاقی شکمی (سیبی شکل) خواهد بود. چاقی سیبی شکل (مدل چاقی مردانه) در مقایسه با چاقی گلابی شکل (مدل چاقی زنانه) خطرناک تر است. از سوی دیگر پوکی استخوان از بیماریهای رایج بین زنان است و ورزش سبب حفظ تراکم استخوان زنان می شود و در صورت مصرف مقادیر کافی کلسیم، ورزش در شکل گیری استخوانهای قویتر کمک نیز خواهد کرد.در همین راستا، به توصیه محققان زنان باید حداقل 3 تا 4 روز در هفته به طور منظم ورزش کنند.

ورزش و بارداری

ورزش در زمان بارداری نیز بسیار مفید است. درحالیکه بسیاری بر این باور هستند و تصور می کنند زنان باردار باید ورزش را کنار بگذارند، در المپیک سال 1956 ملبورن،3 تن از برندگان مدال طلا حامله بودند. ورزش متعادل مانند پیاده روی خطرسرماخوردگی را به نصف کاهش می دهد.ضمن اینکه انجام تمرینات منظم بدنی در طی حاملگی سبب بهبود خواب،بالا رفتن حس اعتماد به نفس،کاهش شدت و یا بروز درد کمر و وریدهای واریسی،جلوگیری از افزایش بیش از حد وزن و حفظ سطح آمادگی بدنی مادر می شود.همچنین نتیجه یک بررسی نشان می دهد، زنان بارداری که قبل از زایمان به طور منظم به ایروبیک می پردازند نسبت به زنان بارداری که هیچ تحرکی ندارند، در زمان زایمان ۵۸ درصد کمتر به مصرف مسکن نیاز پیدا می کنند.احتمال دیابت بارداری تا ۲۷ درصد در آنها کاهش می یابد. انعطاف پذیری مفصل مدت زایمان کوتاه تری دارند، کمتر دچار ورم پا می شوند ، کودک باهوش به دنیا می آورند و احتمال نیاز به سزارین در آنها کاهش می یابد. همین‌طور با تقویت عضلات لگن از احتمال افتادگی مثانه می‌کاهد. علاوه بر این، نتایج تحقیقات نشان می دهد، زنان باردار فعال نسبت به زنان بارداری که تحرک ندارند، تقریباً ۳ و نیم کیلوگرم کمتر وزن اضافه می کنند و زایمان آسان تری خواهند داشت. فقط در موارد بسیار کمی ورزش برای مادران باردار ممنوع است و حدود ۹۰ درصد زنان باردار تا اواخر بارداری باید ورزش هوازی و منظم داشته باشند.توصیه متخصصان برای پیشگیریبسیاری از متخصصان به بانوان توصیه می کنند حداقل هفته ای یک جلسه تمرینات قدرتی و یک جلسه تمرینات استقامتی را جهت بهره گیری استقامت قلبی-تنفسی و قدرت عضلانی در برنامه کاری خود داشته باشند تا ایجاد مشکلات جسمی برای آنها کاهش یابد.ورزش از جمله مهم ترین فاکتور ها برای حفظ سلامتی و تندرستی است و بانوان به علت داشتن متابولیسم خاص بدنی بیش از آقایان در خطر ابتلا به بیماری ها هستند. به همین سبب لازم است تا برای پیشگیری از بروز احتمالی به بیماری های خطرناک در سدد پیشگیری و تقویت سلامت خود برآیند. در زنان، ورزش اهمیت خاص دیگری نیز می‌یابد و آن درمان و پیشگیری از بیماری پوکی استخوان است. این بیماری که در زنان شایع‌تر از مردان و با عوارض خطرناکی مثل شکستگی مکرر همراه است، با ورزش در سنین مختلف از زیر ۱۸ سال تا سنین یائسگی قابل پیشگیری و درمان است. بخصوص ورزش‌هایی که با فشار بر استخوان‌ها بخصوص پاها همراه است؛ مثلا پیاده روی و دویدن در کاهش روند پوکی استخوان بسیار موثر است. یکی دیگر از اثرات درمانی ورزش در زنان، تاثیر آن بر نازایی است. به این ترتیب که در درمان بیماری تخمدان پلی‌کیستیک یا تنبلی تخمدان موثر است. ورزش با کاهش چربی‌های شکمی به تخمک‌گذاری کمک می‌کند. فعالیت بدنی با اثری که بر روحیه فرد ورزشکار دارد، تاثیر ویژه بر اثربخشی داروهایی دارد که در درمان نازایی استفاده می‌شود.اگرچه برای بهبود اولیه در بیماری‌هایی مثل دیسکوپاتی گردن یا کمر و آرتروز به صورت موقت و محدود استراحت تجویز می‌شود، ولی بلافاصله بعد از بهبود اولیه باید حرکات ورزشی شروع و هر روز بر میزان آن افزوده شود.

موانع ورزش بانوان ایرانی

کمبود امکانات باوجود لزوم اهمیت به ورزش بانوان اما کمبود امکانات و فضاهای مناسب، بزرگترین معضلی است که مانع از ورزش کردن قشر عظیمی از جامعه می شود. کمبودی که البته تنها به سطح جامعه برنمی گردد و افراد عادی را شامل نمی شود و دایره ای به مراتب گسترده تر دارد. در شرایطی که طی سالهای اخیر حضور و موفقیت بانوان در رشته های ورزشی چشمگیر و قابل توجه بوده اما در کنار این همه قهرمانی و مدال آوری ، نبود مکان ها ، سالن های ورزشی و فضاهای مناسب تمرینی در خور شأن بانوان ، در بسیاری از مواقع باعث شده تا حتی ورزشکاران و قهرمانان نیز از عرصه ورزش دور شده و دور آن را خط بکشند.مسئله ای که انتظار می رود باتوجه به اهمیت فراوانی که دارد،‌ مورد توجه مسئولان قرار گیرد.